Sağlıklı olmak, insan mutluluğunun en önemli öğesidir. Sağlıklı olma hali kendiliğinden var olmaz. Sağlıklı olmak için çaba gösterilmesi gerekir. Sağlıklı olma süreci sadece doğduktan sonraki süreci kapsamıyor sağlıklı yaşam anne karnındaki ilk andan itibaren başlayan bir süreçtir.
Bu nedenle anne karnındaki bebeğin sağlıklı yaşamından da ebeveynler sorumludur. Sağlıklı yaşam sadece bireysel değildir. Sağlıklı yaşama nesillerin sağlığı olarak bakıldığında hastalıklar nesiller boyunca genlerle taşınabilir.
Sağlıklı yaşam için alınması gereken önlemler genellikle günlük yaşamımızda mutlaka uygulamamız gereken küçük ve kolay rutinlerden oluşur. Günlük yaşamı düzenleyen bazı temel kuralların bilinmesi ve uygulanması, sağlığın korunmasını ve diğer insanlarla paylaştığımız ortak yaşamı kolaylaştırır.
Bahsedilen temel günlük yaşam kuralları arasında temizlik, sağlıklı beslenme, bedensel ve zihinsel çalışma, düzenli yaşam, sorunlarla başa çıkmada doğru ve uygun yöntemler kullanılması yer almaktadır.
Harvard Üniversitesi’nin yaptığı araştırmaya göre günlük hayatta sağlıklı yaşam için yapılması gerekenler 5 maddeye ayrılıyor.
1- Günlük olarak sebze, meyve, kabuklu yemiş, tahıllar, sağlıklı yağlar ve yağ asitleri gibi sağlıklı besinlerin tüketilmesi. İşlenmiş etler, işlenmiş şekerle tatlandırılan yiyecekler, trans yağ ve tuzun mümkün olduğunca az tüketilmesi.
2- Günde en az 30 dakika orta ya da yüksek tempolu fiziksel aktivite (yürüyüş, egzersiz vb.) yapmak
3- Vücut kitle indeksinin normal aralıklar arasında olması. (18,5 – 24,9 arası)
4- Harvardlı uzmanlara göre sigara içmenin “sağlıklı” bir miktarı yok. Sağlıklı yaşam için hiç sigara içmemiş olmak gerekiyor.
5- İçeceklerden alınan alkol miktarının kadınlarla günde 5-15 gram arasında; erkeklerde ise 5-30 gram arasında olmalı. Yani alkol tüketimi varsa orta düzeyde olmalı, alkol alımı orta düzeyin üstüne çıkılmamalıdır.
Fiziksel aktivitenin sağlıklı yaşamdaki yeri çok önemlidir. Fiziksel aktivite ve egzersiz insanların vücutlarını kullanmaya teşvik eder. Hareketsizlik sağlıksız yaşama neden olur. Sağlıksız yaşam ise hastalıkları tetikler.
Obezite, bağışıklığın zayıflaması, kronik yorgunluk gibi kötü sağlığın habercisi durumlar ortaya çıkar.
Düzenli egzersiz ile kas kütlesi ve kas gücünde yaşa bağlı olarak gerçekleşen zayıflamaları yavaşlatır. Denge, esneklik ve dayanıklılık artar.
Düzenli egzersiz koroner kalp hastalıkları, diyabet, yüksek tansiyon, obezite gibi günümüzün en sık gözlenen ve yaş aralığı gittikçe düşen hastalıklardan korunmayı destekler. Düzenli egzersiz ve ağırlık çalışması osteoporozun önlenmesine de yardımcı olur.
Sadece fiziksel değil ruh sağlığının iyi olma halini de destekleyen bedensel aktiviteler sayesinde benlik saygısı ve kendine güven artar. Stres ve kaygı azalır. Haftanın en az 3 gün ve en az 30 dakikalık basit yürüyüşler sağlıklı bir hayatta minimum yapılması gereken egzersiz türüdür.
Çocuklar için de egzersiz oldukça önemlidir. Evin dışında açık alanda oynanan oyunlar egzersize başlangıç için iyi bir yoldur.
Tüm insanlar sağlıklı bir vücudun gelişmesi ve bakımı için yemek yemek zorundadır, ancak yaş gruplarına göre beslenmedeki ihtiyaçlar değişim gösterir. İnsanlar; bebekler, çocuklar, gençler, yetişkinler ve yaşlılar olarak farklı beslenme gereksinimlerine sahiptir.
Örneğin, bebekler ilk 6 aydan sonra daha katı gıdalar almaya başlayana kadar her 4 saatte bir beslenmeye ihtiyaç duyabilir. Sonunda küçük çocuklar olarak günde üç kez daha normal yeme düzenine dönerler.
Ancak çocuklar, gençler ve yetişkinler genellikle öğün aralarında atıştırır. Bu nedenle bebeklerin yeme düzeni yetişkinlere göre çok daha sağlıklıdır. Sağlıklı beslenme için belki de bebeklik dönemi örnek alınabilir.
Sağlıklı Yaşamak için Neler Yapılmalı?
- Günde üç sağlıklı öğün atlamadan mutlaka yapılmalı
- Gıda tüketiminin büyük kısmı meyveler, sebzeler, tahıllar ve yağsız veya az yağlı süt ürünleri gibi sağlıklı gıdalardan oluşmalıdır.
- Sağlıklı yaşam diyetine yağsız et, balık, baklagiller ve kuruyemişler dahil edilmeli
- Doymuş ve trans yağlar, tuz (sodyum) ve ilave şeker oranı düşük yiyecekler seçilmeli. Marketten alınan gıdaların etiketlerine bakmak bu yüzden önemlidir.
- Porsiyon kontrolü yapılmalı. Açlığı giderebilecek kadar tüketip, tokluk hissinin gelmesi için vücuda izin verilmelidir. En önemlisi doyduktan sonra porsiyonumuzda ne kalırsa kalsın yemeyi bırakılmalıdır.
- Sağlıklı atıştırmalıklar ara öğünlerde ölçülü olarak tüketilmelidir. Açlığı gidermek ama aynı zamana kiloya neden olmamak için meyve, tahıllar veya kuruyemiş gibi gıdalar tüketilmelidir.
- Asitli, şekerli ve aşırı kalorili içecekler tüketilmemelidir. Acıkmayı tetiklediği ve besin tüketimini artırdığı için sağlıklı beslenme için uygun değildir.
- Öfke veya depresyon hallerinde stresi kontrol edememek yemek yemeyi artırabilir. Yemek yemek bu durumları çözmez ve altta yatan sorunları daha da kötüleştirebilir.
- Kilo ve iştah kontrol edilemiyorsa (hızlı kilo kaybı ya da kilo alımı) ve yeme bozukluğu oluşuyorsa veya diyabet, kolestrol gibi hastalıklarda sağlıklı bir yaşam sürebilmek için tıbbi destek alınmalıdır.
Sağlıklı yaşam hayatımızda ne kadar fark oluşturur?
Sağlıklı bir yaşam tarzı oluşturmak hem ruhsal hem de fiziksel olarak bireye iyi olma halini kazandırır. Yaşam standartlarını yükseltir ve yapılan araştırmalara göre yaşam süresini de uzatmaktadır.